Nietypowy słownik botaniczny odc. 1

Nazwy roślin mają różne znaczenia i pochodzenie czasem odzwierciedlają kształt lub są odpowiedzią na skojarzenia z wyglądem lub zachowaniem roślin.

W tym cyklu przyglądać się będziemy nazwom roślin w różnych językach i wyjaśniać ich pochodzenie.

Przygodę z nazwami roślin rozpoczniemy od jednej z moich ulubionych.

niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere)– polska nazwa budzi jednoznaczne skojarzenie ze słowem cierpliwość i jej brakiem. Łacińska nazwa rodzajowa tej rośliny też oznacza brak cierpliwości, drażliwość.

Cóż jest nietypowego w tej pięknej roślinie o okazałych kwiatach skoro w obu językach jej nazwa określa tą samą cechę?

Z pomocą przychodzi dopełnienie w łacińskiej nazwie gatunkowej. Jedno z ciekawszych zawsze budziło moje pozytywne skojarzenia zwłaszcza w powiązaniu z łatwością w zapamiętywaniu. W nazwie czai się ostrzeżenie niemalże takie samo jak na tabliczkach przy urządzeniach elektrycznych – nie dotykać, tak brzmi bezpośrednie tłumaczenie.

W takim razie czy ta roślina jest groźna? Może poparzyć jak pokrzywa, skaleczyć, choć nie posiada żadnych ostrych kolców lub cierni? Nic z tych rzeczy.

Niecierpek jest niewinny, a jego nazwa wiąże się ze sposobem rozprzestrzeniania nasion – dojrzały owoc, po dotknięciu wystrzeliwuje nasiona, budząc w dotykającym dziwne, choć jak dla mnie miłe uczucie.

Tłumacząc, często skąd wzięła się nazwa niecierpka, proszę o dotknięcie owoców i z zadowoleniem rejestruję różne reakcje na to zjawisko.

Nie dotykać? Dotykać!

Ten sposób rozsiewania nasion to strategia na rozprzestrzenianie się rośliny, która rozmnaża się tylko poprzez nasiona. Biorąc pod uwagę, że gatunek ten ma konkurencję w postaci swego zagranicznego inwazyjnego kuzyna – dotykać.

Jak jest w innych językach?

Nazwa angielska zwyczajowa – touch me not i czeska  – netykavka nedutkliva również odnosi się do nie dotykania, ale już niemiecka informuje nas, że mamy do czynienia z wiosennym ziołem – Springkraut.